Hatay
Samandağ ilçesinin geleneksel iskambil oyunlarından
'Pinaki'.
Pinaki,
iki desteden seçilmiş 9, 10, vale, kız, papaz ve as’tan
oluşan 48 kağıtla, genellikle 4 kişiyle ikişerli takımlar
halinde oynanır.Kağıtlar dört kişiye eşit bir şekilde
dağıtıldıktan sonra her oyuncu belli puanlara sahip kağıt
kombinasyonlarını hesaplar. Pinaki aslında bir nevi batak
oyununa benzer şekilde ilerler. Oyun sırasında çeşitli el
hareketleriyle ortağa ipucu verilir. Pinaki’de as ve onlu 10
sayıdır. Rua ve kız 5 sayı. Dokuz ve oğlan sayı üretmezler.
Oyunda en güçlü sayı astır. Ancak bir istisna var.
Oyun kurucu sayı söylerken kendisine bir koz seçer. Oyun
oynanırken ilk atılan kağıdın renginden oynamak koşulu bulunur.
Eğer o renkten elde yoksa koz’a başvurulur. Kozun en küçük
kağıdı yani dokuzlu bile başka renkteki en yüksek sayıyı
yani as’ı yer. Eli alan oyuna istediği renk ve sayıdan tekrar
oyuna başlar. Oyunun sonunda eldeki kağıtlar değerine göre
sayılır. Son oyunu alan 10 sayı ekstradan kazanır. Toplam sayı
250’dir.
Oyun
Hatay yöresinde Çift Altmışaltı, Samandağ isimleriyle
de bilinir. Arapça deyimleri, el hareketleriyle oynaması ve
izlemesi oldukça renkli bir oyundur. Vakıflı Köyü'nde
de oynanan bu iskambil oyunu 19. yüzyılın ikinci yarısından
itibaren Samandağ ve çevresinde oynanmaya başladı. Vakıflı
Köyü'ndeki yaşlıların ve Samandağı'nda yaşayanların
ifadelerine göre, 19. Yüzyılın ikinci yarısında
Samandağ'da yaşayanlar çalışmak üzere Kuzey
Amerika'ya gitmiş ve bir süre sonra da doğdukları topraklara
geri dönmüş orada öğrendikleri Pinaki oyununu burada
yaygınlaştırıp oynamışlardır. "Pinaki"adının
da, Amerika çıkışlı bir iskambil oyunu olan"Pinochle"ya
da"Binocle"den
geldiği sanılmaktadır. Yörede yaşayan diğer halklar gibi,
Musadağı Ermenilerinin de çok sevdiği bu oyun, özellikle
1939 göçünden sonra göç ettikleri
Suriye, Lübnan, Ermenistan gibi ülkelerde de oynanmaya
devam etmektedir. Biz de Hatay'da halen yaşayan ve diğer ülkelere
göç etmiş Musa Dağlı ve Samandağlılarla konuştuk.
Bu
göç sırasında Musa
Dağlılar, Suriye'de
bulunan Ancar kasabasına da yerleşmiş ve halen orada yaşayan
Yesayi Bey Pinaki'yi ve birçok geleneklerini sürdürdüklerini
söylüyor: 'Bizler Musa Dağlılar olarak birçok
geleneklerimizi halen burada sürdürüyoruz, Pinaki de
bunlardan biri. Ben fazla bilmesem bile çocuklarım ve
tanıdıklarımın hepsi bu oyunu bilir ve büyük bir zevkle
oynarlar.''
Vakıflı
Köy'ü yerlilerinden Panos Çapar Pinaki hakkında
anlatıyor; 'Büyüklerimizin anlattıklarına göre
Pinaki'yi Samandağ'da yaşayanlar 1800'lü yıllarda çalışmak
için Amerika'ya gitmiş ve orada öğrenmişler. Pinakiyi
Samandağlılar ve bizler bilir ve oynarız.'
İstanbul'da
yaşayan Vakıflı Köylü Ardaşes Kartun Pinaki aslında
zihin geliştirme oyunudur diyor.'Pinakiyi bizler İstanbul'da
yaşayan Vakıflı Köylüler kendi aramızda toplanıp
oynarız, Pinaki aslında bir zeka oyunudur çünkü
oyunun gidişhatına göre sizin iyi bir şekilde kağıtları
saymanız ve ona göre oyununuzu oynamanız gerekir. Ben
Pinaki'yi köydeki büyüklerimden ufak yaşlarımdan
itibaren onları izleyerek ve pratik yaparak öğrendim.'
Samandağlı
ve gazeteci İsmail Zubari Pinaki hakkında şunları söylüyor:
'Kıraathanelerde sadece oyun oynanmaz. Burada memleket sorunları,
iş ve siyaset her konu konuşulur. Herkes kendine uygun bir masa
bulur, oyununu oynar ve sohbet eder. Burada büyüklerimiz
birçok iskambil oyunları bilir ve oynarlar bana göre en
öenmlisi de Pinaki veya diğer adıyla Samandağ; hesap, taktik
ve şans oyunudur.Bu oyunda temel amaç mümkün
olduğunca çok sayı almaktır.
